نقش معنویت و توسل به اهل بیت در موفقیت شهید سلیمانی

از چهرههای شاخص و اثرگذار دوران معاصر، سردار شهید حاجقاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، است. این شهید والامقام، علاوه بر نقش تعیینکننده در پیروزیهای رزمندگان اسلام در جنگ تحمیلی و نقش فعال در خدمترسانی به مردم مناطق محروم در دوران سازندگی، پس از منصوبشدن به فرماندهی نیروی قدس سپاه در سال ۷۶، با سازماندهی نیروهای محور مقاومت، رزم بیامانی را با دشمنان اسلام (استکبار و صهیونیزم بینالملل) آغاز کرد که نتیجه آن، پیروزیهای خیرهکننده حزبالله لبنان و رزمندگان فلسطین بر رژِیم غاصب اسرائیل بود. ایشان با نبوغ کمنظیر خود در عرصههای سیاسی و نظامی، خونی تازه در رگهای مسلمانان و ملتهای مظلوم فلسطین، لبنان، سوریه و عراق تزریق کرد و با تشکیل ارتشهای مردمی، نقشه استکبار را که با تأسیس گروههای تروریستی (بهویژه داعش) درصدد نابودی اسلام و سلطه بر کشورهای منطقه و تشکیل خاورمیانه جدید بود، بر هم زد و دشمنان را در رسیدن به آمال واهی خود ناکام گذاشت؛ بهگونهایکه رئیسجمهور امریکا از اینکه پس از هزینهکردن هفت تریلیون دلار به هیچیک از خواستههای خود در این منطقه نرسیده است، عمیقاً ابراز تأسف کرد (خبرگزاری تسنیم، گروه بینالملل، ۲۴ بهمن ۱۳۹۶، ترامپ: ۷ تریلیون دلار در خاورمیانه هزینه کردهایم). حاصل فداکاریهای شهید سلیمانی، شکست داعش و آزاد شدن کشور اسلامی عراق، سوریه و لبنان از لوث وجود تروریستها و حاکمیت امنیت در منطقه و حبس شدن رژیم غاصب اسرائیل در داخل مرزهای فلسطین اشغالی بود که باعث شد ایشان، قلوب مسلمانان؛ بلکه همه آزادیخواهان و حقطلبان دنیا را به خود جذب کند و در انظار همگان به قهرمانی بینظیر و پدیدهای شگفت در دوران معاصر تبدیل شود. طبعاً عوامل متعددی در پیروزیهای شهید سلیمانی نقش داشت. در این مقاله، سعی شده یکی از لایههای شخصیتی این مرد بزرگ، که همان بُعد معنوی، توکل به خداوند و توسل به پیامبر اسلام۹ و اهل بیت اطهار: است، بررسی شود.

سیمای معنوی شهید سلیمانی

معنویت، از معنا گرفته شده است؛ یعنی منسوب به معنا، حقیقی، راست، اصلی و ذاتی، باطنی و روحانی، مقابل مادی، صوری، ظاهری. مرد معنوی؛ آنکه در عالم معنا سیر کند، سالک راه حق (دهخدا، ۱۳۷۳ش، ج۱۳، ص۱۸۷۱۱).

زندگی افتخارآمیز حاجقاسم سلیمانی، مملو از جلوههای ایمان راستین وی به تعالیم دینی است. این عبارات، آخرین دستنوشته اوست که به یادگار ماند و یادآور اوج اخلاص و صفای باطن اوست. ایشان به محضر پروردگار عرضه میدارد: «اِلهِی لاتَکِلنِی. خداوندا مرا بپذیر. خداوندا عاشق دیدارتم؛ همان دیداری که موسی را ناتوان از ایستادن و نفسکشیدن نمود. خداوندا مرا پاکیزه بپذیر». حضرت آیتالله جوادی آملی فرموده است:

کمتر وقتی است که من به یاد جناب قاسم سلیمانی باشم و دعا نکنم. ایشان خیلی پیش ما عزیز است. همه ما وامدار شهادت و مجاهدت برادر عزیز ما مرحوم سردار سپهبد حاجقاسم سلیمانی رضوان الله تعالی هستیم. سال قبل که آمده بودند قم، یک دیداری همراه با آقایان دیگر داشت. بعد از اینکه آن آقایان تشریف بردند، گفت: حاجآقا من کار دارم. دیدم یک پارچهای از جیبش بیرون آورد، گفت: «این کفن من است و میخواهم که شهادت بدهید». خوب ما چه صلاحیت داریم که شهادت بدهیم؛ آنهم برای کسی که یک عمری به قرآن و ائمه خدمت کرده، آبروی ما را حفظ کرده، امنیت ما را حفظ کرده، ناموس ما را حفظ کرده، دین ما را حفظ کرده، شرف ما را حفظ کرده، نظام ما را حفظ کرده، حرفهای امام را حفظ کرده، حرفهای رهبر را حفظ کرده. ما گفتیم خیلی خوب، امضا کردیم. گفتیم خدایا تو شاهدی. گفتیم «هو الشاهد»، خدایا تو شاهدی این عزیز ما، کارگزار تو است. الآن هم بهبهترینوجه، خدا او را مهمان خود قرار داده. حشر او با انبیا، حشر او با اولیای الهی، حشر او با شهدای کربلا، حشر او با حسین بن علی بن ابیطالب (صدا و سیمای جمهوری اسلامی، پایگاه سخنرانی مذهبی (ایرانصدا)، سخنان آیتالله جوادی آملی در سال ۹۸، بعد از شهادت حاجقاسم).

حجتالاسلام حسین انصاریان گفته است:

شهید حاجقاسم سلیمانی، شبهای احیا را در خیابان ری میگذراندند و در این شبها خلوت اُنسی با خدای خویش داشتند. ایشان در شبهای قدر و در ایام محرم و شهادت امام حسین۷، فراوان اشک میریختند و منقلب میشدند؛ بهقدریکه من گمان میکردم که در این حال از دنیا میروند. ایشان در نهایت نیز در راه خداوند جان خود را فدا کردند (صدا و سیمای جمهوری اسلامی، پایگاه سخنرانی مذهبی (ایرانصدا)، سخنان حجتالاسلام حسین انصاریان).

بُعد مذهبی و ایمانی شهید سلیمانی، برای بسیاری از کارشناسان و رسانهها و مطبوعات خارجی همچون گاردین، نیویورکر، الجزیره و...، حائز اهمیت بود. برای نمونه، «دکستر فیلکینز» در سیام سپتامبر ۲۰۱۳ در نیویورکر مینویسد: «سلیمانی، یک مؤمن واقعی به اسلام بوده و او بهمراتب مهذبتر از خیلی افراد است» یا «مارتین جی» در سیزدهم نوامبر ۲۰۱۴ در سایت روزنامه «دیلی صباح» ترکیه، به نقل از فرماندهان عراقی نوشت: «سلیمانی به ما آموخت که مرگ، آغاز زندگی است و نه پایان آن». تصاویر منتشر شده از این سردار ایرانی در میدانهای جنگ عراق، نشاندهنده اقامه نماز جماعت و تصویر وضوگرفتن اوست. یکی از همرزمان دیرین حاجقاسم سلیمانی گفت: «حاجقاسم حتی در میدان جنگ نیز دائمالوضوست؛ ولی با همه این تفاسیر، زمانیکه صدای الله اکبر در میدان رزم طنینانداز میشود، آستینها را بالا زده، دست از کار شُسته، وضو میگیرد و به نماز میایستد». سردار سلیمانی، یک معتقد عملگرا به احکام مذهب، فرمانده باذکاوت و متعهد به خاک وطن و ناموس است که اجتماع تمام این ویژگیها، وی را از دیگران متفاوت میسازد. یکی از خدام حرم امامین عسکریین۸ پس از درگیریهای سامرا گفت: «حاجقاسم در زمان ناآرامیهای اخیر شهر سامرا همواره در این شهر حضور داشت و مرتباً برای توسل و تجدید قوای معنوی به حرم مشرف میشد. وی در این مدت، سرداب حرم امامین عسکریین۸ را برای استراحت شبانه خود انتخاب میکرد» (نسیم دهلران، سایت خبری شهرستان دهلران، مجموعه هویت و دفاع مقدس، سجاد کاویانی، سهشنبه، ۱۹ اسفند ۱۳۹۳، کد خبر: ۱۳۳۷).

توسل از عوامل راهیابی به اهداف

«توسل» از ریشه «وسل» گرفته شده و در لغت، بهمعنای رغبت، درخواست (ابن فارس، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۱۱۰) و نزدیک شدن است (جوهری، ۱۴۱۰ق، ج۵، ص۱۸۴۱). درخواست نزدیک شدن به کسی یا گرفتن چیزی از او با استفاده از یک واسطه که این واسطه را «وسیله» میگویند (همانجا). آن وسیله، باید از قرب و منزلت و جایگاه والایی نزد کسی که مقصود این رفتار است، برخوردار باشد (فیروزآبادی، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۶۴). در قرآن کریم، واژه «وسیله» دو بار بهکار رفته است (مائده: ۳۵؛ اسراء: ۵۷). در آیه ۳۵ سوره مائده، به مؤمنان سفارش شده که از خدا پروا کنند و بهسوی او وسیله جویند:

{یٰا أَیُّهَا اَلَّذِینَ آمَنُوا اِتَّقُوا اللهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ وَ جٰاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون}.

ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید و دستاویز و وسیلهای [از ایمان، عمل صالح و آبروی مقربان درگاهش] برای تقرب بهسوی او بجویید؛ و در راه او جهاد کنید تا رستگار شوید.

توسل به اعمال نیک و انسانهای صالح و آبرومند نزد پروردگار، در سیره انبیا و اولیای الهی به چشم میخورد. این امر نشان میدهد که آنها در کنار همه عوامل توفیق، توسل را نیز از عوامل مهم راهیابی به اهداف خود مورد توجه قرار داده بودند.

میان همه وسیلهها، پیامبر۹ و خاندان مطهر ایشان:، عالیترین وسایط قرب الهیاند. رسول خدا۹ فرمود:

ائمه: از فرزندان حسین۷ هستند. هر کس آنها را اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده است و هر کس از آنها نافرمانى کند، نافرمانى خدا را کرده است. هُمُ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ هُمُ الْوَسِیلَةُ إِلَى اللهِ عَزَّ وَ جَل‏. ایشان حلقه و دستگیره محکم و وسیله تقرب به درگاه الهىاند (شیخ صدوق، ۱۳۷۸ش، ج‏۲، ص۵۸).

امام علی۷ پس از رحلت رسول خدا۹، هنگام غسل دادن بدن مطهر پیامبر۹، ایشان را خطاب قرار داد و گفت: «بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی اذْکُرْنَا عِنْدَ رَبِّکَ وَ اجْعَلْنَا مِن‏ بَالِک‏ (هَمِّکَ) (شریف رضی، ۱۳۶۹ش، خطبه ۲۳۵؛ ابن ابیالحدید، ۱۴۰۴ق، ج۱۳، ص۲۴)؛ پدر و مادرم فدای تو باد. ما را در پیشگاه پروردگارت یاد کن و در خاطر خود نگهدار»!

امام حسین۷ در مقام راز و نیاز و مناجات با خدای تعالی در دعاى عرفه، حضرت محمد۹ را واسطة خود و پروردگار قرار میدهد و عرضه میدارد:

اللّهمّ إنّا نتوجه إلیک فی هذه العشیة التى شرفتها وعظمتها بمحمد نبیّک ورسولک وخیرتک من خلقک وأمینک على وحیک (ابن طاووس، ۱۴۱۸ق، ص۶۵۳).

خدایا ما در این شب، که آن را شریف ساختی و بزرگ داشتی، بهوسیله محمد۹، فرستاده و برگزیدهات از میان آفریدهها و امین تو بر وحی، بهسوی تو رو میآوریم.

توسل در سیره عملی شهید سلیمانی

شهید سلیمانی نابغهای نظامی بود. «رحیم نوعی اقدم»، که مدتی در سوریه در رکاب سردار بوده، گفته است:

سردار سلیمانی، هشت ویژگی کمنظیر داشت: دشمنشناسی، خطرپذیری، فرماندهی مستقیم، زبان و ادبیات و فرهنگ خاص، شجاعت و شهامت کمنظیر، فرماندهی بر قلبها، استقامت در شرایط سخت، از همه مهمتر توکل به خدا و توسل به معصومین: (خبرگزاری صدا و سیما، برنامه تیتر امشب، بررسی ابعاد شخصیتی سردار دلها، کد خبر: ۲۶۱۳۲۶۴، تاریخ انتشار: ۱۴ دی ۱۳۹۸).

اینها بیانگر نبوغ فوقالعاده این سردار سرافراز است که توانست در عراق، سوریه و لبنان، نیروهای عظیم مردمی را علیه اهداف دشمن بسیج کند و با تهییج و ترغیب آنها برای نبرد با دشمن و دفاع از میهن، خواب آرام را از چشم رهبران امریکا و اسرائیل و متحدان منطقهای آنها برباید و لرزه بر اندام تروریستها و در نهایت، حامیان مالی و تسلیحاتی آنها بیندازد و پایان سیطره داعش را اعلام کند. مسعود بارزانی، رئیس وقت اقلیم کردستان عراق، گوید:

داعش به دروازههای اربیل رسیده بود و بیم آن میرفت که شهر، عنقریب اشغال شود. من با امریکاییها، ترکها، انگلیس، فرانسه و حتی عربستان تماس گرفتم و کمک خواستم. همه مقامات این کشورها گفتند: فعلاً هیچ کمکی نمیتوانند بکنند. من فوراً با مقامات ایرانی تماس گرفتم. صریحاً گفتم: شهر در حال سقوط است. مقامات ایرانی فوراً شماره تماس قاسم سلیمانی را به من دادند و گفتند حاجقاسم نماینده تامالاختیار ما در امور مبارزه با داعش است. لذا فوراً با حاجقاسم تماس گرفتم و اوضاع را دقیقاً شرح دادم. حاجقاسم به من گفت: من فردا صبح بعد از نماز صبح اربیل هستم. به اوگفتم: فردا دیر است؛ همین حالا بیایید. حاجی گفت: کاکمسعود، فقط امشب شهر را نگهدار. [بارزانی در ادامه میگوید:] فردا صبح، حاجقاسم در فرودگاه اربیل بود. من به استقبالش رفتم. حاجی با پنجاه نفر از نیروهای مخصوصش آمده بود. آنها سریعاً به محل درگیری رفتند و نیروهای پیشمرگه را سازماندهی دوباره کردند و در عرض چند ساعت، ورق بهنفع ما برگشت. در ضمن، کمکهای تسلیحاتی ایران نیز برای ما رسید. ما بعدها یک فرمانده داعش را اسیر کردیم و از او پرسیدیم شما که در حال فتح اربیل بودید، چرا بهیکباره عقب نشستید؟ این اسیر داعشی گفت: نفوذیهای ما در اربیل به ما خبر دادند، قاسم سلیمانی در اربیل است؛ لذا روحیه افراد ما به هم ریخت و عقب نشستیم... [بارزانی در بخش دیگری گفت:] اگر راهنماییهای سردار سلیمانی نبود، داعش در کوبانی قتل عام بزرگی به وجود میآورد و ما خود را مدیون سردار سلیمانی میدانیم (عصر ایران، کد خبر: ۷۰۷۳۳۳، تاریخ ۱۶ دی ۱۳۹۸، به نقل از: روزنامه زمان، چاپ ترکیه در ۱۸ دی ۹۳، مصاحبه با مسعود بارزانی).

اما همه موفقیتهای شهید سلیمانی، مرهون نبوغ نظامی وی نبود. او تمام نیروی فوقالعادهاش (شامل شجاعت، نترسی، اراده پولادین، صبوری در برابر سختیها، تاکتیک جنگی، نبوغ سیاسی و نظامی، داشتن طرحها و ایدههای بدیع در برابر دشمن و...) را که پیروزیهای بزرگی به بار آورد، مرهون عنایات خدای متعال، امدادهای غیبی و توسل به ذیل عنایات حضرات معصومین:، و رابطه عاشقانه با ارواح مطهر اولیای الهی، بهویژه حضرت زهرا۳ میدانست. ایشان در سخنانی با موضوع امداد غیبی حضرت زهرا۳ در جنگ ۳۳ روزة حزبالله با اسرائیل گفت:

تا روز بیست و هفت و بیست و هشت، خیلی در سختی و دشواری قرار داشتیم؛ اما از روز بیست و هشتم، جنگ بالعکس شد (ما از این صحنهها در دفاع مقدسمان زیاد دیدیم). از عوامل بر حق بودن خودمان در جنگ، روحیاتی بود که از رزمندگانمان بروز میکرد که بیشتر شباهت به حالت سیروسلوک داشت و برداشتن حجابها. سخنانی میگفتند ورای حجابها و پردهها. در آن کوران سخت جنگ، یکی از برادران حزبالله، که اهل تدین و تشرع هست و مسئول هم بود، در حالتی که به تعبیر خودش حالت خواب نبود، گفت: دیدم یک بانویی با دو بانوی دیگر در کنارش آمدند. حس کردم ایشان حضرت زهرا۳ است. به عربی به او گفتم: ببین وضعیت ما را که چگونه است! حضرت فرمود: درست میشود. اما مُصِر بودم از ایشان چیزی بگیرم. ایشان دومرتبه فرمودند: درست میشود و وقتی اصرار من را دیدند، یک دستمالی را تکان دادند و فرمودند: تمام شد. یک لحظه بعد، یک هلیکوپتر اسرائیلی با موشک زده شد. بعد از آن، سقوط رژیم شروع شد؛ یعنی زدن تانکها و پیروزی حزبالله لبنان، نقطه عطفی شد و نقطه پایانی شد بر تصور هجوم رژیم صهیونیستی در بعد از آن به لبنان و این تصور، تا به امروز وجود دارد و به نظرم، بهسادگی این تصور غیر قابل رفع است بعد از جنگ ۳۳ روزه، استراتژی بنگورین در جنگ پیشدستانه و استراتژی هجومی رژیم صهیونیستی، آرامآرام تبدیل شد فقط به استراتژی دفاعی (صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، پایگاه سخنرانی مذهبی (ایرانصدا)، سخنان شهید سلیمانی).

چنانکه پیروزیهای رزمندگان تحت فرماندهی شهید سلیمانی در دوران دفاع مقدس نیز در پرتو الطاف خدا و توجهات اهل بیت: صورت میگرفت. به گفته شاعر:

مرتضی قربانی، از فرماندهان سابق لشکر ۲۵ کربلای مازندران و همرزم شهید سلیمانی، گفت:

ایشان، نمونه بارزی از یک انسان مجاهد و مخلص بود و نشان داد که اگر کار برای رضای خدا باشد، ثبت و ضبط میشود. در هشت سال جنگ تحمیلی، دشمن با تمام قوا به کشور ما حمله کرد؛ اما رزمندگان با دستان خالی در برابر دشمن ایستادگی کرده و پیروز میدان شدند... [ایشان از خاطراتش در کربلای پنج2 و کمکهای سردار سلیمانی گفت:] در این عملیات با یک روحیه معنوی، به حضرت زهرا۳ و چهارده معصوم: متوسل شدیم و با همه سختیها از اروند خروشان گذشتیم و در نتیجه، به پیروزی رسیدیم (نوید شاهد، پایگاه اطلاعرسانی فرهنگ ایثار و شهادت، به نقل از: پایگاه خبری حوزه هنری، عصر خاطره، سهشنبه، ۲۴ دی ۱۳۹۸).

احمد یوسفزاده، رزمنده دفاع مقدس و نویسنده کتاب مشهور آن بیست و سه نفر، در روایتی از حاجقاسم سلیمانی و غواصهایش و توسل عجیب ایشان به حضرت زهرا۳ در عملیات فتح فاو3 نوشت:

شبی که طبق پیشبینیهای هواشناسی، بنا بود باد و باران نباشد؛ اما چند ساعت مانده به شروع عملیات، ابری از اُفق قد میکشد و پخش میشود توی آسمان، حالا هم باد هست، هم باران. ژنرالهای کارکشتة دنیا به صدام گفتهاند: ایران از هر نقطه ممکن است به خاک شما یورش بیاورد؛ الّا از منطقه فاو. ژنرالها گفتهاند: هیچکس نمیتواند از دریای موجخیز اروند بگذرد. پایگذاشتن غواص در اروند همان و پیدا شدن جنازهاش در شکم نهنگان خلیج فارس همان! گفتهاند اروند نابکار است؛ در اثر جذر و مدّ، مسیر حرکتش را تغییر میدهد. اروند ریاکار است؛ سطح آبش آرام، اما لایههای زیرینش پُرشتاب میگذرد. گردابهایی دارد که با سرعت سیصد کیلومتر طعمهاش را به غرقاب نابودی میکشاند و میبلعد. اما در ساحل شرقی نهر علیشیر، حاجقاسم سلیمانی و حاجاحمد امینی، تصمیم خودشان را گرفته بودند. در ساحل غربی هم توی خانههای کوچک جامانده از ساکنین عرب، شهید یوسفالهی و شهید آتشافروز و همرزمانشان، مشغول مناجات بودند و غواصهای لشکر ثارالله، تصمیم گرفته بودند در همین هوای منقلب، خط فاو و پشت صدام را یکجا بشکنند. محسن رضایی، رمز «یافاطمةالزهرا» را به همه نیروهای عملیات اعلام کرد تا صدها قایق تیزرو با مردانی مصمم، بهسمت شبهجزیره فاو عراق حرکت کنند؛ اما حاجقاسم با این ابر و باد و بارانِ بیموقع چه میتوانست بکند جز اینکه غواصهای لشکر را جمع کند دور خودش، بغضش را فرو بدهد و با صدایی آرام و چشمی اشکآلود بگوید: برادرا! آنچه نباید میشد، حالا شده. طبق پیشبینی، الآن باید آسمان صاف، و اروند آرام باشد. اما نیست. حالا برای عبور از موجهای سرکش اروند، فقط یک راه مانده است؛ آب را به پهلوی شکستة زهرا۳ قسم بدهید. آری، نام حضرت زهرا۳ در حریری از اشک تکثیر شد و در آسمان پیچید. دلها قوت گرفت. سپاه به حرکت درآمد؛ پیاده و سواره به سمت اروند. غواصها از زمین باتلاقی حاشیه رود میگذرند و در کنارة آن آرایش میگیرند. طبق دستور، تن به آب سرد میزنند. سرعت آب و تلاطم رود طوفانزده، در قدم اول میخواهد همه را ناامید کند. غواصها یک متر جلو میروند؛ آب دو متر آنها را عقب مینشاند. نبردی سنگین میان مردانی که ذکر یازهرا بر لب دارند و رودخانهای که راه نمیدهد، درگرفته است. گروه، موقعیت خودشان را گم میکنند. همهجا آب است و سرگردانی و البته امید به لطف پروردگار و عنایات خانم فاطمه زهرا۳. ناگهان پای نفر اول به زمین سفت میرسد؛ فریاد میزند یازهرا! رسیدیم به ساحل! همه از آب بیرون میآیند. بیصدا در ساحل آرایش میگیرند. تازه اول کار است. باید با هجومی تند، خط دشمن را فتح کنند. دشمن راهی جز فرار ندارد. حاجاحمد امینی میایستد روی یال خاکریز اول عراق و با بیسیم میگوید: یافاطمهالزهرا. یافاطمهالزهرا. حاجیحاجی، مأموریت انجام شد. حالا نوبت شماست آنطرف، کنار نهر علیشیر. مروارید اشک، زنجیر پلاک حاجقاسم را میگیرد و پایین میآید. حاجی بیتاب و اشکبار فریاد میزند: زهراجان ممنون. بیبیجان متشکرم (خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی (آنا)، یادداشت تلگرامی احمد یوسفزاده، روایت عجیب توسل حاجقاسم به حضرت زهرا۳، منتشر شده در چهارشنبه، نهم بهمن ۱۳۹۸).

نتیجه گیری

تاریخ زندگی سردار شهید قاسم سلیمانی، بهویژه چهل سال حضور ایشان در عرصه مبارزه با دشمنان و خدمات خالصانه به مردم، نشان میدهد که ایشان در عین دارا بودن شجاعت، نبوغ نظامی، هوش سرشار برای پیشبرد کارها، همواره از خدای تبارکوتعالی استمداد کرده و با توکل بر خدا و توسل به ساحت مقدس حضرات معصومین:، بهویژه حضرت زهرا۳، کارهای مهمی را انجام داده و بسیاری از گرهها را باز کرده است. بر اساس مستنداتی، که برخی از آنها در این مقاله ارائه شد، حاجقاسم در پرتو این توسلات، به موفقیتها و پیروزیهای بزرگی دست یافته است. رمز و راز زندگی سردار سلیمانی را باید در ذوب شدن او در حقیقت ولایت ائمه معصومین:، بهویژه پدران امت یعنی پیامبر عظیمالشأن اسلام۹ و مولای متقیان حضرت علی۷ جست. شهید سلیمانی، ولایتمدار به تمام معنا بود. ایشان در سخنان کوتاهی، که فیلم سخنرانی آن موجود است، خطاب به همه رزمندگان کرده و دو نوبت با ذکر سه قسم میگوید: «والله والله والله! مهمترین عامل عاقبتبهخیری، همراهی با جمهوری اسلامی و رابطة دلی حقیقی با رهبر حکیمی است که سکاندار این نظام است». سپس میگوید: «در قیامت خواهیم دید مهمترین محور محاسبه، همین است» (صدا و سیمای جمهوری اسلامی، پایگاه سخنرانی مذهبی (ایرانصدا)، سخنان شهید سلیمانی=). زندگی افتخارآمیز ایشان میتواند الگو و چراغ راه برای همه کسانی باشد که میخواهند در راه ولایت و خدمت به مردم قدم بردارند.